1960’lardan başlayarak günümüze kadar Otizm Spektrum Bozukluğu yaşayan çocuklara yönelik çeşitli eğitimsel müdahale programları geliştirilmiştir.
Günümüzde özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde nadiren bu konu ile ilgili profesyonel eğitim desteği sağlanabilmektedir. Yaşanılan güçlüklerin arasında hala 1960’lı yıllarda yazılmış olan eğitim programlarını uygulayan eğitimciler, terapistler bulunmaktadır. Dolayısıyla bu programlar erken müdahaleyi zorlaştırmakta ve konu ile ilgisi olanları eğitimden uzaklaştırmaktadır.
Kapsamlı olarak nitelendirilebilecek özellikte; yani otizmli çocukların sergilediği temel davranışsal aşırılıklara ve yetersizliklere yönelik olan sekiz farklı müdahale belirlenmiştir.
-Uygulamalı Davranış Analizi (Aba)
-TEACCH,
-Duyu Bütünlemesi Terapisi (SIT),
-Floortime Terapi,
-Erken ve Yoğun Davranışsal Müdahale (EIBI),
-Temel Tepki Öğretimi (PRT),
-İlişki Geliştirme Müdahale Programı (RDI)
-Denver Erken Başlama Modeli (ESDM) gibi bir çok eğitim modeli bulunmaktadır.
Otizmin nedenleri nelerdir? Otizm nasıl teşhis edilir? Otizmde erken eğitim müdahale programları hangileridir? Otizm nasıl tedavi edilir?
İstanbul Şişli Meslek Yüksekokulu Çocuk Gelişimi Bölüm Başkanı Gökçe Gülen otizmle ilgili merak edilenleri yazdı:
Otizmin, çocuğun sosyal etkileşimini, sözel ve sözel olmayan iletişimini, eğitsel performansını olumsuz yönde etkileyen, yaşam boyu süren gelişimsel bir bozukluk olduğunu söyleyen Öğretim Görevlisi Gökçe Gülen, “Kaynağı psikolojik değil, nörolojiktir; beynin işlev bozukluklarına bağlıdır” diyor. Gülen, otizmin nedenleri ve tedavi yöntemleri ile ilgili ebeveynlere önemli bilgiler veriyor.
Otizmin erkek çocuklarda görülme sıklığının kızlardan 4 kat fazla olduğuna dikkat çeken Gökçe Gülen, otistik kız çocuklarında ise daha fazla dil ve bilişsel problemlerin görüldüğünü dile getiriyor. Dünya sağlık örgütü raporuna göre Türkiye’de yaklaşık 100 bin otizmli çocuk olduğunu ifade eden Gülen, “Ortalama tanı koyma yaşı 36 aydır. Ancak otizm belirtileri 18 aydan önce ortaya çıkar. Bazı çocuklar 12-18 ay arası normal gelişim gösterirler, daha sonra gerilemeye başlarlar” diye açıklıyor.
OTİZMİN NEDENLERİ NELERDİR?
Otizmin nedenlerinin kısa bir zaman önce bilinmediğini ifade eden Gökçe Gülen, “Artık otizmin nedenleri nelerdir? sorusuna farklı cevaplar verebiliyoruz. En önemlisi şu ki otizmin tek bir nedeni yok ve yine aynı şekilde tek bir çeşit otizm yok. Son beş yıldır, bilim adamları nadir gen değişiklikleri ya da mutasyonları otizm ile ilişkilendirmektedir. Otizm vakalarının çoğunda erken beyin gelişimini etkileyen, genetik ve çevresel faktörlerin bir arada otizme neden olduğu görünür” diyor.
Gebelik sırasında ebeveyn yaşı (anne ve baba her ikisi de) ve maternal hastalık, doğum sırasında oksijen yoksunluğu gibi bazı zorlukların bebeğin beyin gelişimini değiştirebileceğine vurgu yapan Gülen, bu faktörlerin etkisiyle gelişen otizme ebeveynin neden olmadığını kaydederek, şöyle konuşuyor: “Aksine, bu çevresel koşullar genetik risk faktörleri ile kombinasyon halinde olunca otizm riskini artırmaktadır. Son araştırmalar giderek artan bir şekilde anne adayının gebelikten önce ve sonra folik asit açısından zengin bir diyetle (en az 600 mg günde) veya folik asit içeren vitamin alarak veya yiyerek otizmli bir çocuğa sahip olma riskini azalttığını göstermektedir Son yıllarda yapılan araştırmalar organik bozuklukların da otizme neden olduğunu ortaya çıkarmıştır.”
OTİZM NASIL TEŞHİS EDİLİR?
Öğretim Görevlisi Gökçe Gülen, “Aşağıdaki listede çocuğunuzun bir otistik spektrum bozukluğu için risk altında olduğunu işaret edecek belirtiler yer almaktadır. Çocuğunuz aşağıdakilerden herhangi birini sergiliyorsa, bir değerlendirme yapması için çocuk doktoruna ya da psikoloğuna gitmelisiniz” diyerek bu belirtileri şöyle sıralıyor:
OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞUNDA ERKEN MÜDAHALE
Alan yazından habersiz bir çok özel eğitim öğretmeni, eğitimin temel amaçlarına ulaşamamaktadır. Otizm bilgi, destek, randevu almak için 0212 685 10 13 numaralı telefonumuzdan kurumumuzla iletişim kurabilirsiniz.